ബാങ്ക് ഇടപാടുകാരനാണോ? നിങ്ങൾക്കുണ്ട് ഈ അഞ്ച് അവകാശങ്ങൾ

 പതിനെട്ടു വയസു കഴിഞ്ഞവരിൽ ബാങ്ക് അക്കൗണ്ട് ഇല്ലാത്തവരായി ഇന്നിപ്പോൾ ആരുമില്ല. യു പി ഐ പേയ്മെന്റിന്റെയും മണി വാലറ്റിന്റെയും മറ്റും ഉപയോഗം വ്യാപകമായതിനെ തുടർന്ന് ഇപ്പോൾ കൗമാരക്കാരും ധാരാളമായി ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടുകൾ തുടങ്ങുന്നുണ്ട്. 

എന്നാൽ, ബാങ്ക് ഇടപാടുകാർ എന്ന നിലയിൽ എന്തൊക്കെയാണ് തങ്ങൾക്കു ലഭ്യമാക്കിയിരിക്കുന്ന അവകാശങ്ങൾ എന്നതിനെക്കുറിച്ച് വ്യക്തതയുള്ളവർ വളരെ കുറവാണ്. 

ഇന്ത്യയിൽ ഒരു നൂറ്റാണ്ടിലധികമായി ബാങ്കുകൾ പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും ആറുവർഷം മുൻപ് 2015ൽ മാത്രമാണ്  ഇടപാടുകാരുടെ അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള മാർഗനിർദ്ദേശം റിസർവ് ബാങ്ക് പുറപ്പെടുവിച്ചത്. പ്രസ്തുത മാർഗനിർദ്ദേശം പ്രകാരം എല്ലാ ബാങ്കുകളും സ്വന്തമായി ഒരു ഉപഭോക്തൃ അവകാശ നയം (Customer Rights Policy) രൂപീകരിക്കേണ്ടതും അതിന്റെ നടപ്പാക്കൽ റിസർവ് ബാങ്കിന്റെ നിരീക്ഷണത്തിന് വിധേയമാക്കേണ്ടതുമാണ്. 

എന്തൊക്കെയാണ് ഇടപാടുകാർക്കുള്ള അവകാശങ്ങൾ? 

ബാങ്കിടപാടുകാർക്കുള്ള അവകാശങ്ങളെ പൊതുവിൽ അഞ്ചായി തരംതിരിച്ചിരിക്കുന്നു.

 1.ന്യായമായ സേവനം ലഭിക്കുന്നതിനുള്ള അവകാശം. 

ജാതി- മത- ഭാഷാ-ലിംഗ-പ്രായ വ്യത്യാസങ്ങളോ ശാരീരികമായ പരാധീനതകളോ സാമ്പത്തിക അവസ്ഥയോ പരിഗണിക്കാതെയുള്ള സേവനം ലഭിക്കുന്നത് ഇടപാടുകാരുടെ അവകാശമാണ്. എന്നാൽ ഇടപാടുകാരുടെ ആവശ്യങ്ങൾക്കനുസൃതമായ ഉല്‍പ്പന്നങ്ങൾ അവതരിപ്പിക്കാനും വിപണനം ചെയ്യാനുമുള്ള അവകാശം ബാങ്കുകൾക്കുണ്ട്. ഉദാ: കർഷകർക്കുള്ള വായ്പ, പ്രവാസികൾക്കുള്ള നിക്ഷേപ പദ്ധതി തുടങ്ങിയവ. 

2. സുതാര്യവും സത്യസന്ധവുമായ സേവനം ലഭിക്കുന്നതിനുള്ള അവകാശം 

ബാങ്കുമായുള്ള ഇടപാടുകളും കരാറുകളും പൂർണമായും സുതാര്യമായിരിക്കണമെന്നു മാത്രമല്ല, ബാങ്കിന്റെ നിക്ഷേപ/വായ്പാ ഉൽപ്പന്നങ്ങളിലെ നഷ്ടസാധ്യതകളെക്കുറിച്ചും മറ്റും വ്യക്തമായ ധാരണ ബാങ്ക് തങ്ങൾക്കു ലഭ്യമാക്കണമെന്നതും ഇടപാടുകാരുടെ അവകാശമാണ്. ഈ അവകാശത്തെ  മുൻനിറുത്തിയാണ് സേവന വ്യവസ്ഥകളിലെ മാറ്റങ്ങളെക്കുറിച്ചും മറ്റും എസ് എം എസ് വഴിയും ഇമെയിൽ വഴിയുമൊക്കെ ബാങ്ക് നമുക്ക് സന്ദേശങ്ങളയക്കുന്നത്.   

3. യോജ്യതയ്ക്കുള്ള അവകാശം 

തങ്ങളുടെ സാമ്പത്തികശേഷിക്കും മറ്റും അനുയോജ്യമായ ഉല്പന്നങ്ങൾ മാത്രമേ ബാങ്ക് തങ്ങൾക്ക് നൽകാൻ പാടുള്ളൂ എന്നതാണ് ഇടപാടുകാരുടെ മൂന്നാമത്തെ അവകാശം. ആവശ്യമില്ലാത്ത അല്ലെങ്കിൽ താങ്ങാൻ പറ്റാത്ത ഇൻഷുറൻസ്/ മ്യൂച്ച്വൽ ഫണ്ട് ഉൽപ്പന്നങ്ങൾ പണ്ടൊക്കെ ചില ബാങ്കുകൾ ഇടപാടുകാരെക്കൊണ്ട് എടുപ്പിച്ചിരുന്നത് നിന്നുപോയത് ഈ അവകാശത്തിന്റെ പിൻ ബലത്തിലാണ്. 

4. സ്വകാര്യതയ്ക്കുള്ള അവകാശം 

തങ്ങളുടെ വ്യക്തിപരവും അക്കൗണ്ട് സംബന്ധവുമായ വിവരങ്ങൾ ബാങ്ക് സ്വകാര്യമായി സൂക്ഷിക്കണം എന്നത് ഇടപാടുകാരുടെ മറ്റൊരു അവകാശമാണ്. ഇതു പ്രകാരം, നിയമവ്യവസ്ഥയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ആവശ്യങ്ങൾക്കല്ലാതെ മറ്റാരുമായും ഇടപാടുകാരുടെ വിവരങ്ങൾ ബാങ്ക് കൈമാറാൻ പാടുള്ളതല്ല.   

5. പരാതി പരിഹാരത്തിനും നഷ്ടപരിഹാരത്തിനുമുള്ള അവകാശം 

ബാങ്കിന്റെ സേവനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടോ ഉൽപ്പന്നങ്ങളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടോ ഉള്ള പരാതികൾക്ക് പരിഹാരം ലഭിക്കാനും അർഹമായ അവസരങ്ങളിൽ നഷ്ടപരിഹാരം നേടുന്നതിനും ഇടപാടുകാർക്ക് അവകാശമുണ്ട്. പരാതികൾക്ക് പരിഹാരം ലഭിക്കാത്ത പക്ഷം തുടർനടപടികളെക്കുറിച്ച് ഇടപാടുകാർക്ക് വ്യക്തമായ ധാരണ നൽകേണ്ടതും ബാങ്കിന്റെ ഉത്തരവാദിത്തമാണ്. 

ബാങ്കിടപാടുകാർക്കുള്ള അവകാശങ്ങളെക്കുറിച്ച് വിശദമായി അറിയണോ? 

എല്ലാ ബാങ്കുകളും തങ്ങളുടെ വെബ്സൈറ്റിൽ കസ്റ്റമർ റൈറ്റ്സ് പോളിസി ഡോക്യുമെൻ്റ് ലഭ്യമാക്കിയിട്ടുണ്ട്. എല്ലാ ബാങ്കിടപാടുകാരും ഈ പോളിസി ഒരു തവണയെങ്കിലും വായിച്ചിരിക്കേണ്ടതാണ്.